ප්‍රධාන විධායක නිලධාරී (Chief Executive Officer – CEO) තනතුරට පත් වෙන්නත්, සාර්ථක CEO කෙනෙකු ලෙස ඒ තනතුරේ රැඳී ඉන්නත් හැකියාව ලැබෙන්නේ සුළු පිරිසකට පමණයි. ඒක තනතුරක් කිව්වට තනතුරකට එහා ගිය චින්තනයක්, හැකියාවන් රැසක් ඒ තුළ ගැබ්වෙලා තිබෙනවා.
ඔබ CEO කෙනෙක් වෙන්න බලාපොරොත්තුවෙන් ඉන්න කෙනෙක් නම් සමහරවිට ඔබ හිතයි තව උපාධියක් කළොත් හොඳයි, තව ඩිප්ලෝමා එකක් දෙකක් කළොත් හොඳයි, තව මොනවා හරි අධ්‍යාපන සුදුසුකම් ටිකක් හදාගන්න ඕන කියලා. ඒත් ඔබ සහතික ගොඩක් එකතු කරගෙන විතරක් ඒ තනතුරට යන්න හිතනවා නම් ඔබේ බලාපොරොත්තුව හීනයක් විතරක් වෙන්න පුළුවන්. අධ්‍යාපන සුදුසුකම් වගේම හිතන විදිය, ඔයාගේ කුසලතා, නායකත්ව ගුණාංග, ඇතුළු ගොඩක් දේවල් ඔබ වර්ධනය කරගන්න ඕන.
දැනටමත් CEO කෙනෙක් ලෙස කටයුතු කරන පුද්ගලයෙක් හිතන්න පුළුවන් “මම දැන් CEO කෙනෙක්නේ, මට තවත් ඉගෙන ගන්න දේවල් නැහැ, අනිත් අයට මගෙන් ගන්න දේවල් තමයි තියෙන්නේ,” කියලා. ඒත් ප්‍රධාන විධායක නිලධාරිවරයෙක් කියන්නේ නිකන්ම නිකන් තනතුරක් නෙමෙයි. ඔබ තමයි ආයතනය නියෝජනය කරන්නේ. ඔබේ හැකියාවන්, තීරණ මත තමයි ආයතනයේ රඳා පැවැත්ම, සේවකයන්ගේ සහ ආයතනයේ වර්ධනය තීරණය වෙන්නේ. ඒ නිසා ප්‍රධාන විධායක නිලධාරීවරයෙකු ලෙස යන්න තියෙන ගමන අතිවිශිෂ්ට අන්දමින් යාමට නම් ඔබ තවදුරටත් වර්ධනය විය යුතුයි.
“මම CEO කෙනෙක්. මට Coach කෙනෙක් ඕනෙද?” ප්‍රධාන විධායක නිලධාරියෙකුට මෙහෙම හිතෙන්න පුළුවන්. පිළිතුර තමයි ඔව්, ඔබටත් Coach කෙනෙකු සිටිය යුතුයි. ඕනම ව්‍යාපාරයක කොඳු නාරටිය වන්නේ එහි ප්‍රධාන විධායක නිලධාරීවරයා. එතකොට ඔබට යන්න තියෙන ගමන ඉතාම අභියෝගාත්මකයි.
අතිදක්ෂ පුද්ගලයෙකුට වුවද තම හැකියාවන් තවදුරටත් වර්ධනය කර ගැනීමට මග පෙන්වීමක් අවශ්‍ය වෙනවා. ලෝක වාර්තා තැබූ ඔලිම්පික් ක්‍රීඩකයන්ට පවා පුහුණුකරුවෙක් ඉන්නවා. ඒකට හේතුව ඔවුන් මොන තරම් ලෝක වාර්තා තැබුවත් ඔවුන් තව තවත් වර්ධනය විය යුතුයි.
ඒ වගේම ප්‍රධාන විධායක නිලධාරීවරයෙකු තවදුරටත් වර්ධනය වීමට අවශ්‍ය කුමන ආකාරයෙන් ද, ඔවුන් මුහුණ දෙන සැබෑම අභියෝග මොනවා ද, සාර්ථකව කටයුතු කරන්න අවශ්‍ය මානසිකත්වය වර්ධනය කරගන්නේ කොහොමද වගේ කාරණා රැසක් පුහුණුකරුවෙකුගේ මග පෙන්වීම යටතේ සිදු කළ හැකියි. CEO කෙනෙකුට පුහුණුකරුවෙකු සිටීමේ වැදගත්කම තවත් විස්තරාත්මකව සලකා බලමු.
CEO වරයෙකුගේ හැකියාවන් 1% කින් වර්ධනය වුවහොත්, එය සමාගමේ ලාභයට, සේවකයින් දස දහස් ගණනකට සහ රටේ ආර්ථිකයට පවා දැවැන්ත ධනාත්මක බලපෑමක් ඇති කරන්න හේතු වෙනවා. පුහුණුකරුවෙකුට පුළුවන් මේ 1%ක වර්ධනය ප්‍රධාන විධායක නිලධාරියෙකු තුළ ඇති කරන්න.
ප්‍රධාන විධායක නිලධාරීන් බොහෝ විට තනි වී සිටින අතර ඔවුන්ට අවශ්‍ය නිසි උපදෙස් බොහෝ වෙලාවට ලැබෙන්නේ නැහැ. එතකොට මොනවද ඔවුන්ගේ ගමනට බාධා වන කරුණු කියන එක දැනගන්න ක්‍රමයක් නැහැ. පුහුණුකරුවෙකු සිටින විට ඔහුට පුළුවන් ඒවා හඳුනාගෙන CEOගේ Performance වැඩි වෙන ආකාරයට ඔවුන්ව මෙහෙයවන්න.
ප්‍රධාන විධායක නිලධාරී (Chief Executive Officer – CEO) තනතුරට පත් වෙන්නත්, සාර්ථක CEO කෙනෙකු ලෙස ඒ තනතුරේ රැඳී ඉන්නත් හැකියාව ලැබෙන්නේ සුළු පිරිසකට පමණයි. ඒක තනතුරක් කිව්වට තනතුරකට එහා ගිය චින්තනයක්, හැකියාවන් රැසක් ඒ තුළ ගැබ්වෙලා තිබෙනවා.
ඔබ CEO කෙනෙක් වෙන්න බලාපොරොත්තුවෙන් ඉන්න කෙනෙක් නම් සමහරවිට ඔබ හිතයි තව උපාධියක් කළොත් හොඳයි, තව ඩිප්ලෝමා එකක් දෙකක් කළොත් හොඳයි, තව මොනවා හරි අධ්‍යාපන සුදුසුකම් ටිකක් හදාගන්න ඕන කියලා. ඒත් ඔබ සහතික ගොඩක් එකතු කරගෙන විතරක් ඒ තනතුරට යන්න හිතනවා නම් ඔබේ බලාපොරොත්තුව හීනයක් විතරක් වෙන්න පුළුවන්. අධ්‍යාපන සුදුසුකම් වගේම හිතන විදිය, ඔයාගේ කුසලතා, නායකත්ව ගුණාංග, ඇතුළු ගොඩක් දේවල් ඔබ වර්ධනය කරගන්න ඕන.
දැනටමත් CEO කෙනෙක් ලෙස කටයුතු කරන පුද්ගලයෙක් හිතන්න පුළුවන් “මම දැන් CEO කෙනෙක්නේ, මට තවත් ඉගෙන ගන්න දේවල් නැහැ, අනිත් අයට මගෙන් ගන්න දේවල් තමයි තියෙන්නේ,” කියලා. ඒත් ප්‍රධාන විධායක නිලධාරිවරයෙක් කියන්නේ නිකන්ම නිකන් තනතුරක් නෙමෙයි. ඔබ තමයි ආයතනය නියෝජනය කරන්නේ. ඔබේ හැකියාවන්, තීරණ මත තමයි ආයතනයේ රඳා පැවැත්ම, සේවකයන්ගේ සහ ආයතනයේ වර්ධනය තීරණය වෙන්නේ. ඒ නිසා ප්‍රධාන විධායක නිලධාරීවරයෙකු ලෙස යන්න තියෙන ගමන අතිවිශිෂ්ට අන්දමින් යාමට නම් ඔබ තවදුරටත් වර්ධනය විය යුතුයි.
CEO කෙනෙකුට Coach කෙනෙක් අවශ්‍ය වන්නේ ඇයි?
“මම CEO කෙනෙක්. මට Coach කෙනෙක් ඕනෙද?” ප්‍රධාන විධායක නිලධාරියෙකුට මෙහෙම හිතෙන්න පුළුවන්. පිළිතුර තමයි ඔව්, ඔබටත් Coach කෙනෙකු සිටිය යුතුයි. ඕනම ව්‍යාපාරයක කොඳු නාරටිය වන්නේ එහි ප්‍රධාන විධායක නිලධාරීවරයා. එතකොට ඔබට යන්න තියෙන ගමන ඉතාම අභියෝගාත්මකයි.
අතිදක්ෂ පුද්ගලයෙකුට වුවද තම හැකියාවන් තවදුරටත් වර්ධනය කර ගැනීමට මග පෙන්වීමක් අවශ්‍ය වෙනවා. ලෝක වාර්තා තැබූ ඔලිම්පික් ක්‍රීඩකයන්ට පවා පුහුණුකරුවෙක් ඉන්නවා. ඒකට හේතුව ඔවුන් මොන තරම් ලෝක වාර්තා තැබුවත් ඔවුන් තව තවත් වර්ධනය විය යුතුයි.
ඒ වගේම ප්‍රධාන විධායක නිලධාරීවරයෙකු තවදුරටත් වර්ධනය වීමට අවශ්‍ය කුමන ආකාරයෙන් ද, ඔවුන් මුහුණ දෙන සැබෑම අභියෝග මොනවා ද, සාර්ථකව කටයුතු කරන්න අවශ්‍ය මානසිකත්වය වර්ධනය කරගන්නේ කොහොමද වගේ කාරණා රැසක් පුහුණුකරුවෙකුගේ මග පෙන්වීම යටතේ සිදු කළ හැකියි. CEO කෙනෙකුට පුහුණුකරුවෙකු සිටීමේ වැදගත්කම තවත් විස්තරාත්මකව සලකා බලමු.
ප්‍රධාන විධායක නිලධාරියෙකුගේ 1%ක වර්ධනයකින් දැවැන්ත බලපෑමක් කළ හැකි වීම
CEO වරයෙකුගේ හැකියාවන් 1% කින් වර්ධනය වුවහොත්, එය සමාගමේ ලාභයට, සේවකයින් දස දහස් ගණනකට සහ රටේ ආර්ථිකයට පවා දැවැන්ත ධනාත්මක බලපෑමක් ඇති කරන්න හේතු වෙනවා. පුහුණුකරුවෙකුට පුළුවන් මේ 1%ක වර්ධනය ප්‍රධාන විධායක නිලධාරියෙකු තුළ ඇති කරන්න.
Blind Spots හඳුනා ගැනීම
ප්‍රධාන විධායක නිලධාරීන් බොහෝ විට තනි වී සිටින අතර ඔවුන්ට අවශ්‍ය නිසි උපදෙස් බොහෝ වෙලාවට ලැබෙන්නේ නැහැ. එතකොට මොනවද ඔවුන්ගේ ගමනට බාධා වන කරුණු කියන එක දැනගන්න ක්‍රමයක් නැහැ. පුහුණුකරුවෙකු සිටින විට ඔහුට පුළුවන් ඒවා හඳුනාගෙන CEOගේ Performance වැඩි වෙන ආකාරයට ඔවුන්ව මෙහෙයවන්න.
දිගුකාලීන තිරසාරත්වය (Long-Term Sustainability)
ප්‍රධාන විධායක නිලධාරියෙක් මේ මොහොතේ ලාබය කෙරෙහි පමණක් අවධානය යොමු කරනවා නම් ඔහුගේ ආයතනයේ තිරසාර බවට එය බලපානවා. දිගුකාලීන තිරසාරත්වයක් තිබෙන ආයතනවල ප්‍රධාන විධායක නිලධාරීන් අතිසාර්ථක බව ඔබ වුණත් දන්නවා. ඒ වගේ අතිසාර්ථක ප්‍රධාන විධායක නිලධාරියෙකු වීමට නම් ඔබ මේ මොහොතේ ලාබය ගැන විතරක් හිතලා හරියන්නේ නැහැ. පුහුණුකරුවෙකු මාර්ගයෙන් අනාගතය පිළිබඳ රාමුවක් (framework) සකසාගෙන ඊට අවශ්‍ය අනෙකුත් උපක්‍රම ද ඔබ අනුගමනය කළ යුතුයි. එවිට ඔබ ප්‍රධාන විධායක නිලධාරියෙකු ලෙස විශිෂ්ටත්වයට පත් වන එක කාටවත් වළක්වන්න බැහැ.
සේවක සහ පාරිභෝගික තෘප්තිය
බොහෝ ප්‍රධාන විධායක නිලධාරීන් නොසිතක පැත්තක් තමයි සේවක සහ පාරිභෝගික තෘප්තිය කියන්නේ. හොඳ නිෂ්පාදනයක් හෝ සේවාවක් ලබා දුන් පමණින් ඔබේ ව්‍යාපාරය වටා සිටින පාරිභෝගිකයන් තෘප්තිමත් වන්නේවත්, හොඳ වැටුපක් ලබා දුන් පමණින් ඔබේ සේවකයන් තෘප්තිමත් වන්නේවත් නැහැ. කොපමණ හොඳ වැටුපක් ලැබුණත් සේවකයන්ට ආයතනයේ සේවය කිරීම ඉතා පීඩාකාරී නම් ඔබගේ ආයතනයේ ඉදිරි පැවැත්ම අනතුරක තිබෙන්නේ. ඒ නිසා ඔබට සේවක සහ පාරිභෝගික තෘප්තිය ඉහළ මට්ටමක පවත්වා ගැනීමට කුමක් කළ යුතු ද යන්න පුහුණුකරුවෙකුගෙන් විමසා සිටිය හැකියි. ඒ අනුව කටයුතු කිරීමෙන් ආයතනයේ ඵලදායීතාව මෙන්ම ආදායම ද ඉහළ අගයකට ගෙන එන්නට ඔබට හැකියාව ලැබෙනවා.
අර්බුද කළමනාකරණය (Crisis Management)
අර්බුදකාරී අවස්ථාවලදී නොසැලී නිවැරදි තීරණ ගැනීමට ඔබට පුහුණුකරුවෙකුගේ සහය අවශ්‍ය වෙනවා. බොහෝ ප්‍රධාන විධායක නිලධාරීන් අර්බුදයකින් ගොඩ එන්න අපහසු වූ අවස්ථාවල තමයි පුහුණුකරුවෙකු සොයන්නේ. නමුත් ඔබට පුහුණුකරුවෙකු සිටින්නේ නම් ආයතනය තුළ අර්බුද ඇතිවීම පවා කල් ඇතිව වළක්වා ගන්න පුළුවන්.
වෘත්තීය සහ පුද්ගලික ජීවිතය සමබර කර ගැනීම (Work-Life Integration)
ව්‍යාපාරයේ කාර්යබහුලත්වය නිසා පෞද්ගලික ජීවිතය අවුල් කර ගන්නා CEOවරුන්ට එය සමබර කර ගැනීමට පුහුණුකරුවෙකුගේ සහය අත්‍යවශ්‍යයි. නිවැරදි මග පෙන්වීමක් නොමැති වූ විට ආයතනයේ කාර්යන්වලටම අවධානය සහ ප්‍රමුඛත්වය දීමට යාමෙන් පෞද්ගලික ජීවිතය අනතුරක දමා ගන්නා ප්‍රධාන විධායක නිලධාරීන් සිටිනවා. ඒ නිසා වෘත්තීය සහ පෞද්ගලික ජීවිතය සමබරව පවත්වාගන්න ඔබ කටයුතු කරන්නේ කෙසේ දැයි උපදෙස් ලබා ගැනීමට පුහුණුකරුවෙකු සිටීම වැදගත් වෙනවා.
CEO වශයෙන් මුහුණ දෙන ප්‍රධානම අභියෝග
ප්‍රධාන විධායක නිලධාරියෙකු කියන්නේ අභියෝග රැසකට මුහුණ දෙමින් වෘත්තීය ජීවිතය ඉදිරියට ගෙන යන පුද්ගලයෙක්. ඔවුන්ට ඇති ප්‍රධාන අභියෝග 02ක් හඳුනාගන්න පුළුවන්.
1. වෙනස් වන ලෝකයට මුහුණ දීම (Uncertainty in the External World)
අද වන විට ව්‍යාපාරික පරිසරය වේගයෙන් වෙනස් වීමට ලක් වෙනවා. දේශපාලනය, බදු ප්‍රතිපත්ති, වෙළඳ පොළ, පාරිභෝගික අවශ්‍යතා සහ තාක්ෂණය (විශේෂයෙන් AI) දිනපතා වෙනස් වන බැවින් ඊයේ සාර්ථක වූ ක්‍රම අදට හෝ හෙටට වලංගු නොවෙන්න පුළුවන්.
මේ වෙනසට වේගයෙන් අනුගත වීමට (adapt) සහ වෙනස් වීමට (adjust) CEOවරයෙකුට සිදු වෙනවා. එසේ නොවුණහොත්, කොතරම් සාර්ථක ව්‍යාපාරයක් වුවද කඩා වැටීමට තිබෙන ඉඩකඩ වැඩියි.
වැදගත්ම කරුණ වන්නේ, CEO වෙනස් වීම පමණක් ප්‍රමාණවත් නැහැ. ඔහුට තම කණ්ඩායම ද වෙනස් කර ගැනීමට හැකි විය යුතුයි.
2. කෙටිකාලීන ලාභය පවත්වා ගනිමින් දිගුකාලීන වර්ධනය සැලසුම් කිරීම (Short-Term Profit vs. Long-Term Growth)
සමහර CEOවරුන් වත්මන් ලාබය උපරිම කිරීමට පමණක් අවධානය යොමු කරන අතර අනාගත ව්‍යාපාරයේ තිරසාරභාවය පිළිබඳව සිතීමට ඔවුන්ට වෙලාවක් නැහැ. කෙටිකාලීන ඉලක්ක සහ දිගුකාලීන දැක්ම අතර සමබරතාවක් පවත්වා ගැනීම CEOවරයෙකුට ඇති ප්‍රධාන අභියෝගයක් විදියට හඳුන්වන්න පුළුවන්.
CEO පුටුවට යාමට සහ සාර්ථකව එහි රැඳී සිටීමට අවශ්‍ය ගුණාංග
සුදුසුකම් සහ අත්දැකීම් තිබුණ ද බොහෝ දෙනෙකුට CEO පුටුවට යාමට හෝ එහි සාර්ථකව රැඳී සිටීමට නොහැකි වන්නේ ඇයි කියලා ඔබ හිතලා තියෙනවා ද? එයට හේතු රැසක් තිබෙනවා.
CEO මානසිකත්වය (CEO Mindset): පුද්ගලයෙකුගේ මානසිකත්වය ප්‍රධාන විධායක නිලධාරී තනතුරට සුදුසු නැත්නම් කොතරම් සුදුසුකම් තිබුණත් ඔහුට එම තනතුරට පත්වෙන්න අවස්ථාව හිමි වන්නේ නැහැ. ඒ සඳහා ලාබය පමණක් නොව සේවක සම්බන්ධතා, දිගුකාලීන දැක්ම සහ බාහිර අවස්ථා ඇතුළු විවිධ අංශ ගැන සිතීමේ හැකියාවක් ඔබට තිබිය යුතුයි.
ව්‍යාපාරයක් බිංදුවේ සිට එකටත්, එකේ සිට දහයටත් ගෙන යාමටත් අවශ්‍ය චින්තනය මෙන්ම දහයේ සිට සියයට ගෙන යාමට අවශ්‍ය චින්තනය එක හා සමාන වන්නේ නැහැ. ඉතින් මේ සියලු දේ ගැන සිතීමේ මානසිකත්වය ඔබට තිබිය යුතුයි.
ප්‍රතිඵල පෙන්වීමේ හැකියාව (Ability to Show Results): CEO තනතුරට යාමට නම් MBA වැනි උසස් අධ්‍යාපන සුදුසුකම් පමණක් ප්‍රමාණවත් වන්නේ නැහැ. ඔබ දැනටමත් සිටින තනතුරේදී ඔබ දැනටමත් සිටින තනතුරේදී දැවැන්ත ව්‍යාපාරික ප්‍රතිඵල (solid business results) පෙන්වා තිබෙන්න ඕන. නව ව්‍යාපෘති සාර්ථක කර ගනිමින්, ව්‍යාපාරය දියුණු කිරීමට ඔබට ඇති හැකියාව ඉහළ කළමනාකාරීත්වයට පෙන්වා දිය යුතුයි.
Emotional Intelligence: ඔබ කොතරම් දක්ෂයෙකු වුණත් පොඩි දෙයකටත් කලබල වී, කෑ ගසා, අනුන් සමග ගැටුම් ඇති කර ගන්නා හෝ ආත්මාභිමානයෙන් (ego) කටයුතු කරන කෙනෙකු නම් CEO තනතුරට ඔබ සුදුස්සෙක් වෙන්නේ නැහැ.
මිනිසුන් මෙහෙයවීමට, ඔවුන් සමඟ සම්බන්ධ වීමට සහ අර්බුදකාරී අවස්ථාවලදී සංයමයෙන් කටයුතු කිරීමට ඇති හැකියාව (emotional intelligence) ඔබට අනිවාර්යෙන්ම තිබිය යුතුයි.
මේ දේවල්වලට අමතරව උපායමාර්ගිකව සිතීමේ හැකියාව, තීරණ ගැනීමේ හැකියාව, නායකත්ව ගුණාංග ඔබ තුළ අනිවාර්යෙන්ම තිබිය යුතුයි. ඒ වගේම තමයි දැඩි තීරණ ගනිමින්, අනිත් අයගේ අදහස්වලට අහුම්කන් නොදෙමින් විශාල Ego එකකින් සිටින පුද්ගලයෙක්ට ප්‍රධාන විධායක නිලධාරී තනතුරට ගිය ද එහි රැඳී සිටීමට ලැබෙන්නේ කෙටි කාලයයි. ඒ නිසා නම්‍යශීලී සහ අවස්ථානුකූලව සිතා තීරණ ගත හැකි පුද්ගලයෙක් බවට ඔබ වෙනස් විය යුතුයි.
මේ ලිපියේ සඳහන් කළ කරුණුවලට අමතරව තවත් විශාල අංශ රැසක් ගැන CEO කෙනෙකු සිතිය යුතු වෙනවා, අධ්‍යයනය කළ යුතු වෙනවා. ඉතින්, ඒ සම්බන්ධ දැනුම වැඩිදියුණු කරගෙන අතිදක්ෂ CEO කෙනෙකු ලෙස අතිවිශිෂ්ට ගමනක් යන්නේ කොහොමද කියලා දැනගන්න පහළ Link එකට පිවිස එහි ඇති Free Chapters නරඹන්න.
https://school.lokubusiness.lk/p/ceo-mastery-program?affcode=1420258_ghpjvsre
June 9, 2025
